บันทึกกองถ่าย ตอน “คนหยุดฝน, Rain stopper”

บันทึกกองถ่าย
ตอน “คนหยุดฝน, Rain stopper”
“ห้ามนํ้าไม่ให้ไหล ห้ามไฟไม่ให้มีควัน...”
ก่อนลงมือพิมพ์โพสต์นี้ มีเสียงเพลงนี้แว่วขึ้นมาในหูคนทำหนังอย่างพวกเราทุกคนรู้ว่าสิ่งที่เราต้องเคารพและยอมรับมันมากที่สุด คือสิ่งที่ธรรมชาติกำหนดเอาไว้ว่าจะเกิด
มันห้ามกันไม่ได้หรอกนํ้าขึ้น-นํ้าลง, ข้างขึ้น-ข้างแรม, ฝนตก-พายุเข้า, แดดหุบ-แดดออก มนุษย์สามารถจะสร้างมายาทางด้านภาพ, ทางการแสดง, ทางเทคนิคพิเศษ อะไรได้ก้อแล้วแต่ ถ้าฟ้าฝนไม่เป็นใจ,ใครจะไปหยุดอะไรได้? กล่าวคือถ้ากองถ่ายต้องถ่ายทำ production กันนอกอาคารสถานที่เมื่อไหร่ก็ต้องเตรียมตัวเตรียมใจกัน ยิ่งถ้าเราต้องถ่ายทำผ่านฤดูฝน, ใช่แล้ว Rainy Season ดูไม่ใช่เวลาที่ปลาบปลื้มของเหล่าชาวกองถ่ายเลยแล้วเรามีชีวิตรอด ทำงานกันจนสำเร็จได้อย่างไรล่ะ ถ้าต้องเจอฝนตก?

เรื่องแรกขอพาออกนอกประเทศ ไปยังเพื่อนบ้านของเรา ที่อินโดนีเซีย ครับบางที มนุษย์อย่างพวกเราอาจมีวิธีประนีประนอมกับธรรมชาติได้บ้าง
ย้อนไปเป็นเวลาสิบกว่าปีแล้ว ในงานยุคแรกแรกที่พวกเราไปขุดทองกันแถบประเทศข้างบ้านเรานี่เอง
ในยุคนั้นทั้งหมดจะเป็นงานโฆษณา โดยหลักหลักก็จะไปทำงานที่เมืองจาการ์ค้า

จนกระทั่งมีอยู่จ็อบนึงที่การถ่ายทำต้องไปใช้วิวที่เกาะบาหลี เฮ! เกาะบาหลีเข้าล็อคเลย ได้ไปเที่ยวชมวิวไปในตัว
และคราวนั้นก็เป็นอะไรที่พิเศษหน่อยตรงที่เราต้องเดินทางลึกเข้าไปที่ Ubud ในเกาะบาหลี เพราะวิวของโฆษณาที่ต้องการ
เป็นวิวทะเลสาป Batur ที่กว้างใหญ่ โดยมีภูเขาไฟ Kintamani อยู่ใน background อย่างสวยงาม

เป็นงานถ่ายทำวันเดียวครับ, ตัวแสดงคนเดียวมี prop และฉากเล็กเล็ก เป็นแพให้นักแสดงยืนอยู่ได้ และไม่ได้มีเทคนิคซับซ้อนอะไร (พวกเราเป็นกองถ่ายเล็กเล็กที่มาถ่ายโฆษณากัน แต่ look เป็นกองอินดี้มาก ถ่ายกันกลางแจ้งไม่มีเต้นท์สักหลัง),โปรดิวเซอร์ชาวมาเลเซีย บอกกับผมว่าเราอาจไม่โชคดีนัก เพราะพยากรณ์อากาศวันนี้ บอกว่าจะมีฝนตกในบริเวณทะเลสาบที่เราถ่ายทำกัน ถึงอย่างไรก็ดีเขาได้เตรียมการบางอย่างเอาไว้แล้ว และนี่เป็นครั้งแรกที่ผมได้พบกับบุคคลที่มีชื่อตำแหน่งว่า “ผู้หยุดฝน” ( rain stopper) เนื่องจากตั้งแต่เช้าตรู่มา ผมไม่เห็นใครแปลกหน้าในกองถ่ายเลย ผมเลยถามเพื่อนว่า “ผู้หยุดฝน” อยู่ตรงไหนนะ? เพื่อนโปรดิวเซอร์ของผมจึงชี้ไปตรงที่ที่มีกลุ่มควันที่เกิดจากกองฟืนห่างออกไปประมาณ 400 เมตร จากจุดที่เราตั้งเบสกองถ่ายกันอยู่ เขาเป็นผู้ชายพื้นเมืองวัยกลางคน ร่างสันทัดสวมเสื้อผ้าสีขาว เพื่อนผมบอกว่าเค้าจะไม่เข้ามาในบริเวณที่เราถ่ายทำกันหรอก ความที่ผมเห็นชายผู้นี้ในระยะไกลจึงเห็นได้ไม่ค่อยถนัดนักแต่เข้าใจว่า เค้าคงบริกรรมคาถาอยู่ มือพลางหยิบวัตถุเป็นผงคอยโปรยเติมเชื้อให้กองฟืนติดไฟอยู่ตลอดเวลา นัยว่าเป็นการสื่อสารกับ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่บนฟากฟ้า ขอเรียกว่าเป็นพระเจ้าของพวกเขาแล้วกัน (ตามความเข้าใจของผม) ผมทราบเพิ่มเติมว่า เขาจะไม่ทานอาหารหรือดื่มน้ำไปตั้งแต่เริ่มพิธีตอนเช้าไปจนกระทั่งจบพิธีซึ่งคาดว่าจะเป็นเวลาเลิกกองถ่ายของพวกเรา

การถ่ายทำดำเนินมาถึงช่วงบ่ายและพยากรณ์อากาศก้อเป็นจริง กลุ่มเมฆฝนเริ่มก่อตัวเป็นสีเทาเข้มขึ้นเรื่อยเรื่อย

จากขอบฟ้าเหนือภูเขาไฟและแผ่ขยายสีเทาเข้มเป็นวงกว้าง ความที่สถานที่ถ่ายทำเป็นที่โล่งแจ้งผมเห็นภาพกลุ่ม ก้อนเมฆค่อยค่อยล้อมวงใกล้ที่เราเราถ่ายทำมากขึ้นมากขึ้น ในระยะไกลๆที่ขอบฟ้าและระยะที่ถัดเข้ามาผมก็เริ่มมองเห็นฝนตกบ้างแล้ว คะเนว่าฝนตกอยู่ห่างออกไปสักสองสามกิโลเมตรห่างจากเรา กองถ่ายทำของเรามีการเริ่มจัดเก็บของที่ไม่ใช้บ้างแล้ว แต่บริเวณหน้ากล้อง ผู้กำกับยังคงทำงานอยู่อย่างครํ่าเคร่ง ฝนยังคงตกอยู่ห่างห่างเป็นระยะระยะ ลมก็เริ่มพัดแรงขึ้นตามลำดับจากที่พัดอย่างเย็นสบายก็กลายเป็นลมกระโชกแรง ขึ้นเรื่อยเรื่อย

ในบ่ายวันนั้นเอง ตัดภาพไปทางซ้ายและขวาห่างออกไปสี่ถึงห้าร้อยเมตรก็จะเห็น “คนหยุดฝน” ได้ก่อกลุ่มควันให้หนาแน่นมากขึ้น กลุ่มควันสีขาวลอยสู่เบื้องบนและกลืนหายไปในหมู่เมฆสีเทาเข้ม กองถ่ายยังคงดำเนินต่อไป ผู้กำกับชาวฮ่องกงบอกผมว่ายังมี shots เหลืออยู่เป็นจำนวนมาก ( แต่ในใจผมคิดว่าเขาน่าจะเริ่มคิดตัด shots ออกบ้างนะ) ความที่ท้องฟ้าเป็นแบบนี้มาสักชั่วโมงนึงแล้ว ผมคิดว่าทุกคนคงเริ่มตายใจและเชื่อว่า “คนหยุดฝน” คงเอาอยู่

ภาพพาโนราม่าเบื้องหน้าของผม คือแสงพระอาทิตย์ที่ลอดออกมาจากกลุ่มเมฆและบริเวณที่ถ่ายทำ ซึ่งผมคะเนว่ามีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ หนึ่งกิโลเมตร เป็นที่ที่ฝนยังไม่ตกอยู่บริเวณเดียว มันทำให้ผมเริ่มเห็นปรากฏการณ์หยุดฝนที่เกิดขึ้นจริงคาตา เราเป็นคนกลุ่มเดียวที่อยู่ใต้บริเวณที่ไม่มีฝน

จากที่กึ่งเชื่อกึ่งไม่เชื่อ สถาณการณ์ climax กำลังจะเริ่มขึ้นต่อจากนี้ครับ

ในช่วงเวลาก่อน 5 โมงเย็น ห่างออกไปไม่ไกลจุดที่ผมอยู่ ผมได้เห็น “คนหยุดฝน” เดินเข้ามาหาเพื่อนโปรดิวเซอร์ของผม เค้าสื่อสารกันด้วยภาษาบาฮาซา ซึ่งต่อมาผมไปไล่ถามเพื่อน เนื่องจากมองเห็นสีหน้ากังวลของเขา ทราบความว่าคนหยุดฝนได้บอกกับเพื่อนผมว่า เขาสามารถพยุงให้ฝนไม่ตกได้อีกแค่ไม่เกินครึ่งชั่วโมงต่อจากนี้ เพราะตอนนี้เค้าไม่มีเรี่ยวแรงเหลือแล้ว ในความหมายก็คือว่าเค้าไม่สามารถการันตี ว่าจะไม่มีฝนตกในบริเวณที่เราถ่ายทำได้อีกแล้ว เป็นครั้งแรกที่ผมเห็นเขาชัดชัด และเขาดูอิดโรยจริงจริง

ผมเห็น “คนหยุดฝน” เริ่มกลับไปเก็บของใส่เป้เล็กๆของเค้าในขณะเดียวกัน ผมก็เห็นเพื่อนโปรดิวเซอร์ของผมเดินไปบอกให้ ผู้กำกับ ได้รู้ตัวล่วงหน้า ผู้กำกับเองก็ดูกังวลไม่ใช่น้อยเพราะช็อตที่เหลืออยู่เป็นช็อตที่สำคัญที่เขาขาดไม่ได้เช่นกัน

ในเวลา 5 โมงเย็นกว่ากว่า ผมก็ได้เห็น “คนหยุดฝน” เดินจากโลเคชั่นที่เราถ่ายทำออกไป (นึกถึงภาพ extreme long shot ผู้ชายชุดขาวเดินห่างออกไปจนลิบตา)

มันเป็นเวลา 5โมงเย็นครึ่ง ลมที่กระโชกแรงขึ้นและกลุ่มควันที่ได้จุดไว้เริ่มดับลง เม็ดฝนเริ่มโปรยปรายลงมาใกล้บริเวณที่เราถ่ายทำ กองถ่ายทุกคนกระวีกระวาด ทีมงานชาวอินโดนีเซียขึงผ้าดำใส่เฟรมบัตเตอฟลาย* กางขึ้นเหนือบริเวณที่นักแสดงแสดงอยู่ทำให้ยังสามารถถ่ายทำต่อได้ ผู้กำกับสั่งเร่ง action และตากล้องเค้าก็พยามรีบถ่ายทำอย่างเร็วที่สุด เม็ดฝนทยอยหนาเม็ดมากขึ้น ผมโชคดีมีแจ็คเก็ตกันฝนหยิบขึ้นมาสวมใส่ทัน ในใจภาวนาให้เขาถ่ายทำ shot สุดท้ายเสร็จทัน ทำไปทำมาพวกหลังกล้องก็มารวมกันอยู่ภายใต้เฟรมบัตเตอฟลายอีกเฟรมหนึ่ง

ที่ขึงเอาไว้เสมือนเป็นหลังคาชั่วคราวเพื่อกันฝนให้ทีมงานที่มากระจุกรวมตัวหลบฝนกัน

ผมไม่แน่ใจว่าช็อตสุดท้าย ผู้กำกับสามารถได้สิ่งที่ต้องการหรือไม่เพราะสายฝนที่ตกลงมาเหมือนสายน้ำห่าใหญ่ ที่ตกลงมายังรุนแรง เสมือนอัดอั้นมาเป็นเวลานานและพวกเราทุลักทุเลเก็บข้าวของหนีน้ำที่เริ่มจากนองบริเวณที่เราถ่ายทำกัน และนี่ก็คือการปิดกล้อง (Production wrapped) ของวันนั้นไปอย่างช่วยไม่ได้

และนี่คือประสบการณ์ร่วมอยู่ใน ปฏิบัติการหยุดฝนครั้งแรก ในชีวิตการถ่ายทำของผม ซึ่งในเวลาต่อมาที่ต้องกลับมาทำงานที่อินโดนิเซียอีกหลายครั้ง จึงไม่แปลกใจเลยที่เห็นรายชื่อของ “คนหยุดฝน” rain stopper ในแผ่น Call sheet* ก่อนการถ่ายทำอยู่เสมอ, เหตุการณ์ฝนหยุดตกกับตกลงมาในวันนั้น อยู่ในความทรงจำตลอดมา

เมื่อปีที่ผ่านมาในกองถ่ายซีรีย์ ของ HBO Asia ที่ผมไปทำงานที่ เกาะบาทาม อินโดนีเชีย ก็ประสบเหตุการณ์การหยุดฝน อีกหลายครั้ง จะหาเวลามาเล่าอีกครั้งถ้าสนใจกัน,

พูดถึงเรื่อง “ห้ามฝน” ก็ อดไม่ได้ที่อยากจะเล่า Thai version บ้าง, วันนี้ขอพักนิ้วก่อนคร้าบ

พบกันตอนต่อไป

บ้านทรงไทย รามอินทรา
October 13th, 2018

สำหรับเพื่อนนอกวงการ

* butterfly เป็นเฟรมผ้าสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ที่ช่างไฟสามารถถอดประกอบและติดตั้งได้ มีหลายขนาด เพื่อใช้ในการบังแสงด้วยผ้าสีดำ, กรองแสงเมื่อใช้ผ้าโปร่งแสงสีขาว หรือใช้เป็น reflect แสงถ้าใช้ผ้าที่มีเนื้อผ้าสะท้อนแสงได้ บ่อยครั้งเมื่อถ่ายกลางแจ้งที่ไม่มีเต้นท์ บางทีก็กางออกมาเพื่อให้ร่มเงากับทีมงาน

* call sheet เอกสารของกองถ่ายที่บอกรายละเอียดของการถ่ายทำ ที่บอกชื่อทีมงานและนักแสดง, ให้ข้อมูลสำคัญในการถ่ายทำที่จะเกิดขึ้น เช่นใครชื่อะไรตำหน่งอะไร, เวลานัด & สถานที่นัด ลำดับการถ่ายทำ เป็นต้น